Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада

Рауль Ҳаџьымба: Акыр иаҧсоу аҩызцәа! Сара ажурналистцәа ҳтәылауаа рҟынӡа инаргаша аинформациа роуроуп ҳәа мацара акәӡам исҳәоз. Ҳара иахьа ара ҳзеизазгьы, ҳуаажәлар ргәы иҵхо зҵаарақәак рзы аилыркаа рыҭаразоуп. Срылацәажәоит аҵыхәтәантәи аамҭазы имҩаҧысуаз ахҭысқәа. Аамҭа кьаҿк иалагӡаны ҳара иҳалшеит Урыстәылатәи аҳәынҭқарра Ахада Путин иеиҧш – иацтәи ҳаиҧылара ҧшьынтәтәуп, егьырҭ Урыстәылатәи Афедерациа асубиектқәа рхадацәа рҧылара. Ҳаиҧылара зызкыз баша ҳаиқәшәеит ҳәа аҳарбарц азы акәӡам, уи хықәкыс иаман Урыстәыла асубиектқәа рыҟны аиҭакрақәа шымҩаҧысуа, урҭ аиҭакрақәа ауаа рыҧсҭазаара ишаныҧшыз абара. Алҵшәа бзиақәа аанагоит ҳхатәы лшарақәа ииашаны реихшара, аҳәынҭқарра иарҳауа ауаа рҟынӡа инаӡартә еиҧш аҭагылазаашьа анаҧҵаха.

Шьҭа иацы имҩаҧысыз Владимир Путини сареи ҳаиҧылара атәы. Инарҭбааны ирылацәажәан ҳара ҳзы даара аҵакы змоу азҵаарақәа жәпакы – аҳәаа азҵаара инаркны ҳҳәынҭқарра ашәарҭадара апроблема аҟынӡа. Ҳрыхцәажәеит Аҧсны асоциалтә-економикатә ҿиара, анхамҩатә кредит, аҳаиреимадара уҳәа егьырҭ азҵаарақәа. Иқәыргылаз азҵаарақәа акыр Урыстәыла Ахада адгылара аиҭеит, агәрагьы згоит, хара имгакәа аимадарақәа ишрыцҵахо, ҳазлацәажәаз азҵаарақәагьы рынагӡарагьы шхацыркхо. Шьҭа шәара шәызҵаарақәа рҭакҟаҵара сазхиоуп.

Витали Шариа (агазеҭ «Эхо Абхазии» аредақтор хада): Исҭахын иҵегьы инарҭабааны шәалацәажәар, Шәача Урыстәыла Ахадеи Шәареи шәеиҧыларазы, аиҿцәажәара алҵшәақәа рзы шәгәаанагара.

Рауль Ҳаџьыба: Ҳара ҳаиҧылара хықәкыс иаман Аҧсны аҳәынҭқарразы акрызҵазкуа азҵаарақәа рыӡбара мҩақәас иамоу аҧшаара. Урҭ еиқәысыҧхьаӡар сылшоит. Ари аҧсуа-аурыс ҳәаа ахысра аиҿкаара армариареи, ААП “Ҧсоу”аужьратә лшарақәа рыцҵареи роуп, иаҳҳәап, ашьаҟауааи ААП автотранспорттә хәҭақәа реивыгареи рыла. Урыстәылатәи аган ари анагӡара иазхиоуп. Уи адагьы ҳалацәажәеит аужьразы аҭагылазаашьа акырӡа аиҕьтәра алзыршоны иҟоу, аҳәаатәи аҳазалхратәи гәаҭаҩцәеи егьырҭ аусзуҩцәеи рхыҧхьаӡара аизырҳара шаҭаху атәы.

Ҳарзааҭгыланы ҳрыхцәажәеит афымцадәыҕбақәа рдәықәҵара иадҳәалоу азҵаарақәа, уи ААП “Ҧсоу”зҵоу аидара акыр иарласуан. Ҳалацәажәеит Аҧсны Урыстәыла ирҭиуа аимпортҧсахра апрограмма алаҵара азҵаара. Абри аганахьала адҵақәа аҭан Урыстәыла Ақыҭанхамҩа аминистрра. Ҳара ҳганахьала, баша ацәажәарақәа ҳарҟәаҵны, иҳалшо ҟаҳҵароуп Урыстәыла иадаҳгало ҳамазарц азы. Ҳрылацәажәеит Урыстәылатәи аинвестициақәа мрагыларатәи Аҧсны ралагалара шымҩаҧгатәу атәы. Иҟоуп уи еиҧш алшарақәа. Ирзааҭгылан иара убас афинанстә цхыраара азҵаарақәа, уи асоциалтә ҟәшаҟны – атәанчахәқәеи абиуџьет усзуҩцәа ркатегориақәак руалафахәқәа рыцҵара ауп, уи анагӡара ахацыркра рашәарамза 1 ҳәа иазгәаҭоуп.

Иҳаҩсыз амзақәа рзы акгьы ҟаҵаӡам анырҳәо, уи иашаӡам. Руалафахәқәа ирыцҵоуп апрокуратуреи аӡбаратә система аусуцәеи. Ари апроцесс аҧхьаҟагьы иацҵахоит. <>Ирылацәажәан афымцастанциақәа ҧшьба русурақәа. Арҭ ажәалагалақәа ҧасагьы иҟаҵан. Уаанӡа иазгәаҭаз аҧаратә хархәагақәа рымҽхак - 5-7 млрд мааҭ хазы еиҭа ҳалацәажәараны ҳаҟоуп. Агәра ганы сыҟоуп аусурақәа шхацыркхо. Ҳара ҳзы урҭ ҳбиуџьет ахарҭәааразы ицхыраагӡахоит.

Иаҳҳәеит иеиуеиҧшым аҭагылазаашьақәа ирхырҟьаны урыстәылатәи атәылауаҩра змоуз Аҧсны атәылауаа ироуразы аҧҟарақәа рырмариара атәы. Урҭ еиҳарак иреиҳау абиҧарақәа роуп. Ари Урыстәылатәи анапхгара азыразуп, сара сшыҟаз иақәнагоу адҵақәагьы ҟаҵан абри аганахьала. Ҩ-миллиардтәи аихамҩатә кредит азы - ари ахәҭак ақәхра мамзаргьы уи арцәаразы аҭагылазаашьақәа рыҧсахра ҳалыршара азҵаара шьҭыхын. Ари ауал азы ҳҭагылазаашьа даара иуадаҩуп, апроцентқәа ршәара ҳаҿуп, хара имгакәа иара акредит ацәеижь ахаҭа акредит ахшәара ҳалагоит. Убри аҟнытә ари апроблема аӡбараҿы урыстәылатәи аган ахьынӡазыхиоу ҳара ҳзы акраҵанакуеит.

Ҳалацәажәеит урыстәылатәи афинанстә цхыраараҟнытә хәҭак Аҧсны абизнес маҷи абжьаратәи абизнеси акредитрзурахьы аиагаразы алшара. Аҧсуа ган агәаанагара азгәанаҭахьеит, Инвестпрограмма аҟнытә ахархәагақәа арҭ ахықәкқәа рахь 1 млрд мааҭ адәықәҵара рыдаҳгалеит.

Рацәак ҵуам, Аҧсны Амилаҭтә банк ахантәаҩы Беслан Бараҭелиа иқәгылараҿы иҳәеит Аҧсны абизнес маҷи абжьаратәи абизнеси акредитрзуразы Амилаҭтәбанк ахархәагақәа рыҟнытә 200 млн мааҭ азоужьра иазку апрограмма аусарура атәы.: 100 млн мааҭ аграртә ҟәшаҟны абизнес маҷ азы, даҽа 100 млн мааҭ аекономика егьырҭ аҟәшақәа рыҟны абизнес маҷи абжьаратә бизнеси рыпроектқәа ацхыраара рыҭаразы.

Иара убас ҳара ҳаҳәеит Урыстәылантәи иаауа анефтаалыҵқәа рекспорт азы аквотақәа рыцҵара урыстәылатәи абаџь ахархәарада – 50 нызқь тонн инаркны 75 тонн рҟынӡа. Абри азҵаараҿгьы адгылара ҳауп ҳәа сгәы иаанагоит.

Ҳахцәажәеит Аҧсны газла аиқәыршәаразы алшарақәа, аха уи азы ҳара иаҭаху аинфраструтктуреи аҭагылазаашьақәеи аҧаҳҵароуп.

Аҳауаеимадара атәы ҳҳәозар, урыстәылатәи аган аҟәатәи аҳаирбаҕәаза аартразы ацхыраара иазхиоуп. Уи азы 1 млрд мааҭ раҟара афинанстә лагала аҭахуп, ҳара макьана уи ҳазхиаӡам.

Хара имгакәа ишьҭыхыз арҭи егьырҭ азҵаарақәеи рылҵшәақәа рзы адырра сыҭахоит.

Изида Ҷаниа (агазеҭ «Нужная» аредақтор): Рауль Џьумка-иҧа, сара сзыззҿлымҳау Урыстәыла АУР ҳареи ҳабжьара аинформациатә-координациатә еилазаара аҧҵара иазку аиқәшаҳаҭра ауп. Абри аганахьала иҟаҵоу сазҵаауеит, избан акәзар уи акәша-мыкәша ацәажәарақәа рацәоуп. Ари азҵаара ӡбоу мамзаргьы аӡбара мҩаҧысуа макьана? Ари аиқәшаҳаҭра аус шҧаулои, урыстәылатәи агани ҳареи хыдҵақәас иҳаууа иарбанқәоу? <>Рауль Ҳаџьымба: Аидгылареи астратегиатә усеицуреи рзы Аиқәшаҳаҭра хазы иалкаау аҧҟарақәак зырҿио аусбарҭабжьаратә еиқәшаҳаҭрақәа рахьтә иахьазы знапы аҵаҩу ҩба роуп - уи тәанчахәла аиқәыршәареи хазы игоу абиуџьет усзуҩцәа ркатегориақәак руалафахәқәа рышьҭыхра аҧҟарақәеи рзы аиқәшаҳаҭра ауп. Егьырҭ адокументқәа аус рыдулара мҩаҧысуеит Урыстәыла аганахьалеиҧш ҳара ҳганахьалагьы. Ҳара иаартны иаҳҳәоит иҳадаҳкыло иҳадҳамкыло. Макьана изаацәоуп арҭ адокументқәа рзы иалкааны акы аҳәара. Аха акгьы ҳӡаӡом. Аматериалқәа зегьы цәыраҳгоит – уанӡа аидгылареи аусеицуреи рзы Аиқәшаҳаҭра Жәлар Реизараҟны ишцәыраҳгаз еиҧш. Сгәы иаанагоит, ашәахьа инаркны урҭи егьырҭ аматериалқәеи рыхцәажәара ҳалагоит ҳәа.

Елена Полуиан («Аҧсныпресс»): Рауль Џьумка-иҧа, иаҳзеиҭашәҳә, Урыстәыла арегионқәа, Нхыҵ Кавказ ареспубликақәа рышҟа шәныҟәара атәы. Уажәы аҧхьа урҭ арегионқәеи Аҧсни финансла реиқәыршәаразы аицҵалыҵқәа еиҿурҧшыр ҟалоит ҳәа. Ишҧазыҟоу уа абизнес амҩаҧгара? Аҧсназы ихәарҭоу иалукаар иауеи, насгьы ара, ҳара ҳҿы иаҳа иеиҕьны иеиҿкаау иарбану, ҳара ҧыжәара абаҳамоу?

Рауль Ҳаџьымба: Ҳара ҳбиуџьеттә лшарақәа Урыстәыла субиектқәак рыҟны, иаҳҳәап Нхыҵ Кавказ ареспубликақәа рыҟны иҟоу арбагақәа уи аҟара излареиҧшым ыҟаӡам. Убри инадкыланы урыстәылатәи арегионқәа ацентр аҟнытә ацхыраара роууеит, урҭ арегионалтә биуџьет аизырҳаразы, ауаа рыҧсҭазаашьа аиҕьтәразы алшарақәа ирыцнаҵоит. Иаагозар, Ҟарачы-Черқьестәылан 470 нызқь раҟара нхоит, иара ахатәы биуџьет 5-6 млрд мааҭ ыҟоуп, егьырҭ цхыраароуп. Ари иаанагаӡом аҭагылазаашьа бааҧсуп ҳәа – ара абизнес бзианы аҿиара иаҿуп. Удмуртиа иаҿуҵаар иҟало, раҧхьа игылоу – ауаа рхы аџьабаа ахьадырбо изҿу аус аҟны, ара ҳҿы аасҭа. Ҳара ирацәаны ҳцәажәоит, аха иҟаҳҵо маҷуп.

Ҳара ҳгәы змырҭынчуа апроблема – анхарҭа азҵаароуп. Ҳара ҩажәа шықәса рыҩныҵҟала шьаҿакгьы ҟаҳамҵаӡеит аҭаацәара қәыҧшқәа рыҧсҭазаара ахаҭабзиара аиҕьтәразы. Ҳҿар уадакгьы ҳазрымҭаӡац. Ауаа рхала рхы иахәоит. Удмуртиа абри апроблема аӡбаразы аҧышәа бзиа рымоуп. Агәра ганы сыҟоуп, ииашаны ҳазнеир, ҳара ҳҿгьы абри аҧышәара ахархәара шауа. Аминистрцәа реилазаареи Ахада Иусбарҭеи ирыдаҳҵеит арҭ азҵаарақәа рыӡбара иазку апрограмма аздырхиарц, насгьы иааиуа ашықәс абиуџьет аҟны абарҭ ахықәкқәа рынагӡаразы аицҵалыҵ арбахоит. Иҟалааит шықәсык ахьтә 1-15 уадагьы, маҷ-маҷ ари апроблема аӡбара ҳалагоит.

Анаид Гогориан (агазеҭ «Чегемскаиа правда»): Рауль Џьумка-иҧа, ааигәа Жәлар Реизараҟны актәи аҧхьараан ирыдыркылеит иҷыдоу аекономикатә зонақәа рзы азакәан рыдыркылеит. Усҟан Шәара шәхаҭарнак ари азҵааразы Шәара шәпозициа сызҳәаӡом иҳәеит. Шәгәаанагра саҳарц сҭахын.

Рауль Ҳаџьымба: Сара сгәаанагара сҳәеит Аҧсны асоциалтә - аекономикатә ҿиара апрограмма ҳаналацәажәоз. Сара узыцәшәо ҭагылазаашьоуп ҳәа сызҳәаӡом – иара азҵаарақәа рыӡбара ииашаны ирызнеитәуп. Баша адокумент аҧҵаны иаҧаҳҵеит ҳәа ҳгәы рҭынчны ҳамтәакәа, уи аҧсҭазаара иаларҵәатәуп. <>Иацу ыҟоуп.